Paddenstoelen. Wie kent ze niet. Ze zijn er in allerlei soorten, kleuren en maten. Het zijn ook schatten die ons inzicht geven in de ingewikkeldheid én de schoonheid van de natuur. Paddenstoelen behoren tot het rijk van de schimmels en spelen in die natuur een onmisbare rol door het afbreken van organisch materiaal en het hergebruik van voedingsstoffen.
Inspirerend voorbeeld
Je verwacht paddenstoelen dan ook niet zo snel te vinden in grote containers aan de rand van het parkeerterrein aan de Biezen 1. Daar waar Versfabriek te vinden is, de paddenstoelenkwekerij van Ruud Klep. ‘Deze ongewone locatie,’ vertelt Ruud, ’is een bewijs van de creativiteit en duurzaamheid van moderne landbouwpraktijken. Hier teel ik in zeecontainers paddenstoelen op een mengsel van gerecyclede koffiedrab. Een voor mij inspirerend voorbeeld van circulaire economie, waarbij afval wordt omgezet in waardevolle producten.’
Leukemie
Ruud (59) komt uit het Brabantse Etten Leur, studeerde biologie in Nijmegen en werd ecoloog. ‘Ik ging vervolgens aan de slag bij een uiterst milieubewuste reisorganisatie en verbleef meer dan 10 jaar in het verre buitenland,’ legt Ruud uit. ‘Ik zat over de hele wereld. In 2008 werd ik echter geveld door leukemie. Een heftige ziekte, tegelijkertijd ook een periode van bezinning.’ Ruud heeft door zijn leukemie een aantal jaren nodig gehad om weer volledig aan de bak te kunnen.
Start Versfabriek
De paddenstoelenkweker vertelt dat hij, toen hij eenmaal genezen was, totaal iets anders wilde gaan doen dan waar hij al die voorgaande jaren actief in was geweest. ‘Van 2012 -2016 heb ik als ZZP’er van alles en nog wat gedaan, totdat ik in 2017 samen met een compagnon begon met Versfabriek. Een idee dat groeide tijdens mijn ziekte.’
Stadslandbouw
Versfabriek is een vorm van Stadslandbouw, ook wel urban farm genoemd. Een manier van landbouw die een belangrijke rol speelt bij het bevorderen van duurzame voedselproductie. Het zorgt voor het verminderen van onze ecologische voetafdruk en brengt stedelingen dichter bij de oorsprong van hun voedsel.
Tegenslagen
Ruud: ‘Mijn compagnon en ik begonnen samen een onderneming waar we op basis van koffiedrab oesterzwammen, koningszwammen, shiitake en maitake gingen kweken. Deze paddenstoelen, bekend om hun culinaire toepassingen, vonden direct al gretig aftrek.’ Helaas stopt de compagnon in 2018 en komt er COVID waardoor de activiteiten van Versfabriek op een zeer laag pitje staan. Ruud: ‘De horeca zit op slot en levert geen koffiedik meer en neemt ook geen paddenstoelen meer af.’
Neusje van de zalm
Na COVID pakt Ruud de draad weer volledig op. Via wat omzwervingen in en rondom Nijmegen kan Ruud uiteindelijk met zijn zeecontainers op de Biezen terecht. ‘Een prachtige locatie in het Waterkwartier,’ gaat Ruud verder, ‘aan de rand van de stad met enkele collega ondernemers op steenworp afstand. Gezellig hoor.’ De productie komt hier weer op volle gang. Veel koks van Nijmeegse restaurants die graag met verse lokale producten werken, weten de weg naar Versfabriek steeds vaker te vinden. Die vinden de paddenstoelen van Ruud echt het neusje van de zalm.
16000 kg koffiedrab
Ruud verwerkt nu jaarlijks - naast andere organische materialen zoals zaagsel en stro - ongeveer 16000 kg koffiedrab. Het productieproces, waarbij het voorkomen van besmetting uiterst belangrijk is, heeft Ruud voorlopig uitbesteed. ‘Dat proces begint met het verduurzamen van het koffiedik dat is verzameld bij de Nijmeegse horeca, cateraars, hogescholen en gemeente,’ legt Ruud uit. ‘Soms wordt het koffiedik eerst nog gemengd met stro of zaagsel, afhankelijk van het soort paddenstoel dat ermee wordt geteeld. Dit mengsel wordt ook wel substraat genoemd.’
Verhitten en afkoelen
Door dit mengsel te verhitten tot ca 70 graden Celsius (pasteuriseren), worden alle ongewenste bacteriën en schimmels gedood. De gunstige micro-organismen blijven echter wel behouden.’ Na het verhitten wordt het mengsel afgekoeld en ingespoten met sporen van de gewenste paddenstoel. Deze sporen gaan groeien op het mengsel,’ gaat Ruud verder, ‘wat uiteindelijk leidt tot een lekkere paddenstoel. Die kunnen na ongeveer zes weken worden geoogst.’ Al met al een specialistisch werkje dat paddenstoelen kweken. Ruud is er niet alleen erg druk mee maar ook erg enthousiast over.
Lekker duurzaam
Ruud produceert een superlekkere, milieuvriendelijke smaak. Hij vindt het werk leuk en de klanten zijn dik tevreden. Ook kent Versfabriek- tot grote vreugde van Ruud - nog eens een gestage, beheersbare groei. De toekomst van paddenstoelen kweken ziet er veelbelovend uit. Door duurzaamheid, technologische vooruitgang en marktgroei te omarmen, kunnen kwekers een positieve impact hebben op zowel het milieu als de samenleving. Het werk van koplopers zoals Ruud Klep is een inspirerend voorbeeld van hoe creativiteit en toewijding de landbouwsector kunnen omvormen en een duurzame toekomst kunnen vormgeven.
Tekst: Rob Elbers Foto’s: Ger Neijenhuyzen
