‘Niemandsland’. Het klinkt mysterieus. Ik zie een zwerver zijn tent opzetten en overnachten. Ondertussen verdorren bramenstruiken in de zon om aan het einde van de zomer in de fik te vliegen. Tussen het zwerfafval, gedumpte fietsen en boodschappenwagentjes doen prostituees hun werk. Deze beelden verschijnen in mijn hoofd, terwijl Siemen vertelt over hoe het ooit was op het braakliggende terrein tussen de Eerste Oude Heselaan en het bovenliggende spoor van station Nijmegen.
‘Er was best veel overlast. Er lagen condooms en spuiten. Onze kinderen konden daar niet spelen. Ik ben begonnen met het weghalen van de bramenstruiken en heb de rotzooi opgeruimd,’ zegt Siemen. Nadat hij klaar was met het opschonen kwam er een mooi terrein tevoorschijn met een grote oude eikenboom in het midden. Siemens idee om een buurtmoestuin te beginnen op deze plek is eruit geboren.
Benieuwd naar het hele verhaal zit ik samen met Siemen, Cuno en Chris in een gezellig ingerichte woonkeuken. Daarvoor heb ik een korte rondleiding langs de moestuinbakken met planten gehad. Cuno is sinds december 2019 betrokken bij het project.
‘Ik zit samen met Siemen en Chris in het bestuur van de stichting. Het is een leuk project, waarbij we af en toe vallen en vooral veel opstaan. We doen het samen met buurtbewoners en werken bijvoorbeeld samen met een buurman die goed op de hoogte is van de omgevingswet.’
Voorgeschiedenis moestuin
Er is een weg te gaan voordat de buurtmoestuin van start kan gaan. Siemen: ‘Ik kon in 2018 bij MijnWijkplan van de gemeente Nijmegen mijn idee over de moestuin kwijt. Ik heb een plan van aanpak geschreven met een kostenraming erbij. Daarmee heb ik veel hartjes gescoord.’ De gemeente ziet wel brood in het plan en besluit om een ambtenaar op huisbezoek te sturen. Tijdens het gesprek is ontdekt dat het terrein niet van de gemeente is, maar van de NS. De gemeente brengt Siemen in contact met NS Vastgoed.
Siemen: ‘Door de overlastsituatie kregen we via de gemeente van Green Capital een subsidie en konden we juridisch gezien het braakliggende terrein gaan aanpakken. Ik heb toen een nieuwe begroting gemaakt. Met de NS hebben we vervolgens een bruikleenovereenkomst kunnen afsluiten. En zo ging de bal aan het rollen’.
Start
Vlak voor de kerstvakantie (2019) is het zover en wordt stichting ‘De Bonte Specht’ opgericht. Deze naam ontstaat, omdat er veel acaciabomen in de buurt staan. Daar komen spechten op af. Ongeveer twee na jaar het insturen van het idee kan iedereen fysiek aan de slag. Chris: ‘Nu we subsidie verworven hadden bestelden we het hekwerk, een aantal moestuinbakken, en vruchtbare grond. Met een paar man plaatsten we de hekken en de initiatiefnemers konden de bakken gaan testen. We werken met bakken omdat de grond vervuild is.’ In de buurt wordt er geflyerd over de komst van de moestuin. Er is gelijk veel animo.
‘Door dit project is er een aantal problemen opgelost. Het terrein is nu schoner en veiliger. Maar ook is een moestuin goed voor de gezondheid en het gezamenlijk werken aan het project maakt dat er contacten ontstaan die er anders niet geweest waren’, vertelt Cuno.
Het hekwerk zorgt voor een flinke hap uit het budget. Helaas wordt een gedeelte van de hekken gestolen. Dus is er opnieuw besteld, deze keer tweedehands. Door deze gebeurtenis is er niet genoeg geld om alle bakken te bestellen. Daarom schaffen moestuinders zelf hun bakken aan. ‘Vanuit de stichting zorgen we ervoor dat iedereen dezelfde bakken heeft. We helpen elkaar om de bakken op te zetten. Daarna kan iedereen de plantjes erin zetten die ze zelf willen hebben’, zegt Siemen opgewekt. ‘Er groeit van alles in de minituintjes. Munt, maïs, aardbei, palmkool, tomaatjes, wortel, pompoen, boerenkool, broccoli, prei en rabarber. Eigenlijk alles wat je op de markt koopt zie je hier terug. Er komt flink veel oogst vanaf.’
Vanwege corona is er geen oogstfeest dit jaar. Er is goede hoop dat dit volgend seizoen wel plaats kan vinden. Dit jaar wordt gezien als opstartjaar. Er wordt nu al veel geleerd van elkaar. De meest verrukkelijke gerechten worden gemaakt van de opbrengst en natuurlijk worden recepten onderling gedeeld.
Watervoorziening
Siemen verricht allerhande klussen, waaronder het aanleggen van een goed bruikbare watervoorziening. Chris: ‘Nu worden onze bakken bewaterd via een slang vanuit het huis van Siemen. Dat is geen definitieve oplossing.’ Siemen: ‘Ik ben geen tuinman, maar ik hou ervan om iets te doen. Ik vind het leuk om hekwerk neer te zetten, dingen uit te meten en dus ook om iets te maken waarbij de tuinslang niet meer uitgerold hoeft te worden. Zo wil ik regenwater verzamelen en dat via een pijp laten doorlopen naar de moestuin. Daarnaast heb ik nog een aantal ideeën voor ons project, waaronder een wilde bloementuin maken op het stuk grond van ProRail of in een gezamenlijke bak iets collectiefs planten, zoals bijvoorbeeld kruiden.’
Uitbreiding moestuin
Aan het moestuinproject nemen allerhande mensen deel. Denk aan pensionado’s, alleenstaanden en jonge gezinnen die wellicht iets educatiefs met hun kinderen willen doen. Chris: ‘Je komt elkaar daar tegen als je bezig bent met planten water geven en tuinieren. We wisselen tips uit. Vragen aan elkaar wat er zoal in de bak staat. Alles bij elkaar zien de bakken er heel leuk uit.’ In de moestuin zijn er vijftien bakeigenaren. Sommigen gezinnen delen een bak. ‘Er is ruimte voor nieuwe bakken al is dat wel passen en meten. We moeten het slim aanpakken, want de bakken hebben zon nodig. Onder de grote eik in het midden van de tuin groeien planten niet goed’, zo weet Chris.
Het bestuur en de buurtbewoners dromen over een uitbreiding van de tuin, zodat meer mensen mee kunnen gaan doen. Op zich kan dat, omdat er nog een stuk grond braak ligt. Dit terrein is niet van de NS, maar van ProRail. Wanneer ProRail ermee in zou stemmen dat De Bonte Specht dit land voor de moestuin gebruikt is er nogmaals steun van de gemeente nodig. Dan zou het fijn zijn dat het geld opgaat aan de moestuin en niet aan de randvoorwaarden.
Tips voor het opzetten en uitwerken van een wijkplan
Siemen: ‘Wacht niet af, maar onderneem zelf actie. Geef het initiatief niet zomaar op en zet door. Je kunt een stichting opzetten en gebruik maken van je Right to Challenge, ‘Het recht om uit te dagen’. De kern van aanpak is dat een groep (georganiseerde) bewoners taken van gemeenten kunnen overnemen als zij denken dat het anders, beter, slimmer en/of goedkoper kan. Daarbij is het goed om te weten dat de gemeente Nijmegen doorgaans positief en enthousiast is wanneer er een goed plan is voor de wijk.’
Vol met nieuwe inspiratie neem ik afscheid van het enthousiaste bestuur van De Bonte Specht. Wil je ook een idee indienen via Mijn Wijkplan. Kijk dan op de volgende website: https://nijmegen.mijnwijkplan.nl
Tekst: Caroline van Uden
Foto: Geert Timmers
Mooi verhaal over deze moestuin. Ben er een jaar geleden eens langs gelopen en raakte ook nog aan de praat met iemand die daar werkzaam was. Het stond er goed bij. Toen kon je zo van parkeerterrein naar Oude Stad naar P+R Eerste Oude Heselaan lopen . Zondag wilde ik dat weer doen, maar nu was de moestuin geheel omsloten door hekken. Is dat altijd zo of alleen op zondag?