Archeologen van de gemeente Nijmegen hebben een uitzonderlijke ontdekking gedaan in het Waterkwartier. Bij graafwerkzaamheden voor een nieuwe woontoren in het Waalfront zijn de funderingen blootgelegd van een groot Romeins gebouw, mogelijk met een publieke functie binnen de Romeinse stad Ulpia Noviomagus. De vondst omvat ook resten van een bijzondere kalkstenen zuil.
Monumentale resten aan de waal
In de vier meter diepe bouwput zijn de resten van een rechthoekig gebouw van zeker 30 bij 35 meter zichtbaar geworden. Het gebouw is deels omgeven door dubbele muren, die een binnenterrein van minstens 20 bij 25 meter omsluiten. De fragmenten van een kalkstenen zuil wijzen erop dat deze binnenplaats mogelijk met zuilen omringd was, wat het gebouw een monumentaal karakter moet hebben gegeven. Opvallend is dat tot nu toe onbekend was dat zich zo dicht bij de Waal nog intacte resten van de Romeinse stad bevonden. De prominente ligging suggereert een functie als marktgebouw of een ander publiek complex.
Ulpia Noviomagus breidt uit
De opgraving vindt plaats in het kader van de ontwikkeling van het Waalkwartier West, waar de Romeinse stad Ulpia Noviomagus in de 2e en 3e eeuw floreerde. Hoewel bekend is dat veel resten van de stad in de bodem aanwezig zijn, en hier bij bouwplannen rekening mee wordt gehouden, was behoud op de locatie van de woontoren niet mogelijk. Deze vondst toont nu aan dat de bebouwing van de stad zich verder uitstrekte richting de rivier dan eerder aangenomen.
Een nieuw puzzelstuk in historisch perspectief
Het gebied heeft een rijke archeologische geschiedenis. Al in 1834 werden op deze huidige vindplaats delen van een Romeins tempelcomplex gevonden tijdens de aanleg van Fort Krayenhoff. Dit past in het bredere beeld van Romeins Nijmegen; zo werden in 1992-1993 onder het nabijgelegen Maasplein de resten van een indrukwekkende dubbele tempel opgegraven. Deze tempels, gewijd aan Fortuna (godin van de voorspoed) en Mercurius (god van de handel), benadrukken de betekenis van Noviomagus als ‘Nieuwe Markt’. Tijdens die opgravingen kwamen ook offergaven zoals godenbeeldjes en verkoolde resten van zaden, dadels en vijgen aan het licht. De tempels stonden op een tempelplein met galerijen en nabij een grote stadsvilla. Verder werden in 2008, iets verderop aan de Waterstraat op een toen braakliggend terrein waar nu woonhuizen staan, de fundamenten van Romeinse huizen, een gracht en latrines blootgelegd. De huidige ontdekking voegt een significant nieuw puzzelstuk toe aan de kennis over Ulpia Noviomagus.
Lopend onderzoek
Het archeologisch onderzoek loopt tot eind deze week en richt zich op het verkrijgen van meer inzicht in de functie en inrichting van het gebouw. De precieze omvang zal echter onbekend blijven, aangezien de muren aan de noordzijde onder de keerwand van de Waal verdwijnen en aan de oostzijde buiten de bouwput vallen.
