De clematis is een populaire klimplant met bloemen in allerlei kleuren zoals blauw, rood, roze, wit en paars, die veelal in de zomer bloeien.
De Clematisstraat vinden we in de Wolfskuil en loopt van de Bosbesstraat tot aan het bouwterrein waar dit jaar nog de nieuwe Aldi moet verrijzen. Het verbindingsstraatje rechtsaf naar de Nieuwe Nonnendaalseweg is de Bremstraat en rechtdoor de Fuchsiastraat. Daar stond tot 2018 wijkcentrum de Driesprong. Eerder, vanaf de jaren vijftig tot in de jaren zeventig, was het een stikkerij van schoenfabriek Swift. De Bremstraat heette van 1957 tot 2010 Cyclamenstraat. Voor 1957 waren de huizen genummerd aan de Nieuwe Nonnendaalseweg. Alle huizen, op het hoekhuis met de Nieuwe Nonnendaalseweg na, zijn in 1973 in het kader van de krotopruiming gesloopt. Met de aanleg van speeltuin ’t Veldje verdwenen in 1980 delen van de Cyclamenstraat en de Fuchsiastraat. Sindsdien kennen we ook de Clematisstraat.
Van de Bremstraat valt verder nog te vermelden dat we die vroeger in de Rimboe vonden tussen de Ericastraat en Wolfskuilseweg. Toen daar in 2003 gesloopt werd, verdween de straat, lezen we op de stratenlijst van Rob Essers. De brandweer was overigens niet blij met de terugkeer van de Bremstraat. De naam lijkt te veel op Brahmstraat en zou bij een calamiteit voor verwarring kunnen zorgen.
Elly van den Ing
De Clematisstraat telt slechts 11 huizen. Allemaal even nummers aan de rechterkant. De hoogbouw aan het begin van de straat hoort bij het appartementencomplex aan de Bosbesstraat. De achtertuintjes van de drie onderste flats grenzen aan de Clematisstraat.
De Wester ging op bezoek bij Elly van den Ing. Ze was ooit de eerste bewoner in de straat en is inmiddels ook de oudste. ‘Ik ben geboren in de Grotestraat 67 en word dit jaar 80 jaar,’ begint Elly. ‘Ik heb nog een oudere zus Thea en een jongere broer Ger. De lagere school stond aan de Oude Stadsgracht. Die straat verdween met de wederopbouw, zo zeer was alles beschadigd bij het bombardement in 1944. Er woonden veel grote gezinnen aan de Grotestraat, die het niet breed hadden, maar de mensen hielpen elkaar. De huizen zijn bijna allemaal gesloopt. Pa was bij de politie. Later is hij de horeca in gegaan.’
Anja Bar
Na de lagere school gingen in die tijd de jongens veelal naar de ambachtsschool en de meisjes naar de huishoudschool. Zo ook Elly. ‘Het werd de huishoudschool aan de Sperwerstraat. We waren
inmiddels verhuisd naar de Nieuwe Nonnendaalseweg 19, waar we vrij lang gewoond hebben. Pa begon toen een kroeg aan de Marialaan 59. Het noemde het de Anja Bar. Mijn vader was goed bevriend met Nol Ritmeijer die in de 50’er jaren café De Tunnel begonnen was aan Marialaan 51. Samen begonnen ze in 1956 carnavalsvereniging ‘t Leste Muntje.’
De Anja Bar is niet meer. Later werd het Café Tropicana maar die was geen lang leven beschoren. Er kwam een cafetaria in gevolgd door een winkel gespecialiseerd in vliegers met de toepasselijke naam Het Vliegertje. Nu zit er alweer enkele jaren Tool 4 Tones, een muziekwinkel.
Nieuwe Nonnendaalseweg
Al vrij jong moest ik in het café meehelpen,’ gaat Elly verder. ‘Ik heb dat altijd erg leuk gevonden en heb eigenlijk mijn hele leven niks anders gedaan. In de jaren 70 runde ik op camping Hengeland in Afferden, de kantine en de beatkelder. Ik was ondertussen getrouwd, verhuisd naar Nieuwe Nonnendaalseweg 51, het pand rechts van De Maanvis en er werden twee jongens geboren: Bert en René, inmiddels 53 en 51 jaar oud. Nee, dat huwelijk heeft geen stand gehouden. Hij liet mij werken en ging zelf aan de bar zitten. Ik stond ook nog achter de bar bij de Bahama Bar in de Vlaamse Gas. Dat was vóórdat er de coffeeshops kwamen. Erg leuk werken; de horeca in de straat hielp elkaar met alles als dat nodig was. Waar ik werkte was zelden trammelant. Ik zette ze persoonlijk de deur uit als iemand problemen maakte.
Eind jaren 90 kwam ik bij Heineken aan de Industrieweg terecht, die daar een groot distributiecentrum had. Daar deed ik de horeca en de keuken. Het was er altijd druk, want de vrachtwagen die kwamen laden en lossen reden af en aan. Toen ik 75 jaar was, ben ik ermee gestopt. Heineken verhuisde naar Oss, maar daar had ik geen zin meer in, al drongen ze er wel op aan.’
Zwervers
‘Op 16 december 1979 ben ik hier met mijn twee opgroeiende zonen gaan wonen,’ vertelt Elly. ‘Met de nieuwbouw vooraan aan de Bosbesstraat moest nog begonnen worden. De riolering moest nog aangelegd worden in de straat en ook de speeltuin was er nog niet. Het zijn allemaal huurwoningen. Ik ben begonnen met een huur van 232 gulden. Dat is inmiddels bijna 700 euro geworden. De jongens zijn het huis uit, maar wonen gelukkig allebei nog wel in Nijmegen. Het zijn harde werkers en dat hebben ze van mij, niet van hun vader,’ lacht Elly.
De huizen zijn allemaal even groot met een woonoppervlakte van 110 vierkante meter. Alleen het hoekhuis op nummer 22 is door een aanbouw iets groter. Elly kent iedereen in de straat en iedereen kent Elly. Ze maakt er een praatje mee, maar komt er niet over de vloer. Inbrekers heeft ze nooit binnen gehad en voor zover ze weet niemand in de straat. ‘Als het donker wordt dan gaan de luiken naar beneden,’ vertelt Elly, ‘maar natuurlijk hoor ik wel eens wat. Het straatbeeld is wel aan het veranderen. Je ziet overal zwervers. Ze zijn uit het centrum verdreven en nu komen ze hierheen. Er zijn kinderen van nog geen 18 jaar bij. Ik zou ze zelf een bed aan willen bieden. Ik zie ze in en rondom de speeltuin, hiernaast op het parkeerterrein. Nu iets minder, omdat het winter is, maar in de zomer slapen ze er ook.’
Aldi
Elly ziet met lede ogen aan hoe de openbare ruimte in de directe omgeving veranderd is. ‘Ik vind het zó jammer dat wijkgebouw De Driesprong weg is. Ik kwam er graag. In vakanties werden er bustochten georganiseerd naar de Efteling, of een ander pretpark of speeltuin. Gerrit Hoogenboom was toen de beheerder. Er waren discoavonden en in het weekend was de kelder open. Ik kan me niet herinneren dat er ooit trammelant was. Nu is het gebouwtje gesloopt. Het voetbalveldje is er ook niet meer. Daar werd erg veel gebruik van gemaakt. Je zag er altijd kinderen voetballen. Zonde dat het weg moest en nu plaats moet maken voor die winkel van de Aldi. Wie zit daar nu op te wachten? Dit jaar nog moet-ie klaar zijn. Dan is het hier gedaan met de rust. We weten nu al dat we daardoor hier betaald parkeren krijgen. Dat is al aangekondigd.’
Gehaktballen
De voortuintjes in de straat liggen er over het algemeen netjes bij. Behalve de eerste huizen aan het begin van de straat hebben ze een flinke achtertuin van zo’n 25 meter. Gehorig zijn de woningen wel. ‘Ik hoor de kinderen van hiernaast wel eens ballen tegen de muur,’ vertelt Elly, ‘maar last heb ik daar niet van hoor. Er wonen sowieso niet veel kinderen meer in de straat. Heel vroeger werd er ook wel eens een rommelmarkt georganiseerd in de straat. Dat regelde een inwoonster van de Pastoor Zegersstraat. Verder doen we eigenlijk niks samen.’
Als straks de Aldi zijn winkel opent, zal het ongetwijfeld drukker worden in de straat. Nu zijn het vooral bezoekers van speeltuin ’t Veldje die voor enig leven in de brouwerij zorgen. ‘Ik kom er zelf ook erg graag,’ vertelt Elly. ‘Volgens mij was de eerste beheerder ene Hermsen. Nu is dat al meer dan dertig jaar Karel Huiser. Theo werkt er ook al een tijdje en een half jaar geleden is Willem erbij gekomen. Ik breng ze wel eens zelfgemaakte gehaktballen. Ze komen ook wel eens hier koffie drinken. Ze staan altijd voor me klaar en helpen me in hun vrije tijd wel eens met de tuin. Daar heb ik zelf de kracht niet meer voor.’
Carnaval
Elly tobt een beetje met haar hart. Ze heeft afgelopen jaar drie weken in het ziekenhuis gelegen. ‘De fysio komt nu twee keer per week langs om me te helpen met oefeningen. De enige zonde die ik nog bega is het roken. Die paar shagjes op een dag ga ik niet opgeven. Maar ik merk wel dat het allemaal minder wordt. Met mijn zus ben ik al 33 keer naar Salou geweest. Vroeger nog met de kinderen. Op het laatst gingen we twee keer per jaar. In mei en september, maar ik ben bang dat het er vanwege de gezondheid niet meer van komt. We hebben nog wel contact met de mensen die we daar hebben leren kennen.’
Carnaval mist Elly ook. Haar vader was ooit president-voorzitter van ’t Leste Muntje en adjudant van Prins Theo Eikmans. Ook was hij de eerste voorzitter van de federatie Nijmeegs openbaar Carnaval. Haar broer Ger zwaaide ook eens de carnavalsscepter over de stad. De familie Van den Ing is zeker wat dat betreft een bekende naam in Nijmegen. Bert, haar oudste zoon, speelt trompet bij dweilorkest Al Mo We Krupe.
Eén keer heeft Elly overwogen te verhuizen. ‘Dat was naar het wooncomplex Insulinde. Maar ik vond het er veel te klein. Mijn kleinkinderen komen graag wel eens logeren en dat zou daar niet kunnen,’ besluit Elly.
Speeltuin ’t Veldje
De oneven linkerkant telt één huisnummer: het keetje op speeltuin ’t Veldje is nummer 3. De Wester ging op bezoek bij de al eerder genoemde Karel Huiser en Theo Jacobs, twee beheerders van de speeltuin. Karel is 59 jaar, geboren en getogen in de Wolfskuil aan de Nonnendaalsedwarsweg en nu woont hij aan de Graafseweg. Hij ging voor de lagere school naar Bonifacius, nu De Wieken. ‘Daarna zat ik één jaartje op de LTS,’ begint Karel. ‘Dat was geen succes en ik wilde ook veel liever gaan werken. Dat werd eerste een lederwarenfabriek en daarna op de bouw vóórdat ik solliciteerde bij de gemeente voor de functie van beheerder bij deze speeltuin. Ik werd meteen aangenomen. Dat was in 1990. 32 jaar geleden dus.’
De speeltuin was er toen al. Dat wist Elly te vertellen die niet helemaal toevallig bij de speeltuinbeheerders aan de koffie zat, toen De Wester op bezoek kwam. Elly draagt de speeltuinbeheerders op handen, maar dat is omgekeerd ook zo. Elly herinnert zich nog als de dag van gisteren dat de speeltuin er in 1980 gekomen is. Ze weet ook nog te vertellen dat ze de eerste beheerder ooit achterna gezeten heeft, omdat hij het gewaagd had haar oudste zoon een tik te geven.
Zwembadje
Theo Jacobs is 57jaar. Geboren aan de Jacob van Campenstraat in Heseveld. Hij ging na de LTS ook meteen werken. ‘Bij een ijzergieterrij, maar ik heb ook meegewerkt aan de opgravingen op de Kopse Hof, ik was bij de Dar groenvoorziening en nu sinds 2015 bij de speeltuinen. De eerste jaren rouleerde ik tussen de verschillende speeltuinen in de stad, nu ben ik hier vaste beheerder en heb het erg naar mijn zin met Karel en Wim.’
‘De speeltuin is met de jaren wel veel veranderd hoor,’ vertelt Karel. ‘Het zwembadje was er in het allereerste begin niet, dat kwam pas ergens in de jaren 80. Maar ook de speeltoestellen zijn zo goed als allemaal minstens één keer vervangen omdat ze verouderd waren of niet voldeden aan Europese regelgeving. In het begin lag er zelfs een heuvel met een ondergrondse gang. Hartstikke spannend om in te spelen natuurlijk, maar katten kropen er ook in en deden er hun behoefte. Niet erg fris dus en die is nu dichtgegooid.’
Ondergoed
Vormen van criminaliteit en overlast zijn er vooral in de zomer. ‘Nu in de winter is het rustig,’ vertelt Karel. ‘Vernielingen komen zelden voor. Ooit hebben ze het fort in de fik gestoken, maar de daders werden gepakt en moesten via Bureau Halt, die zich bezighoudt met jeugdcriminaliteit, voor straf een aantal dagen hier op de speeltuin werken.’ ‘In de zomer is het wel vaak raak,’ gaat Theo verder. ‘Dan vinden we hier ’s ochtends van alles. Flugelflesjes, condooms, pilletjes, lachgaspatronen, ondergoed, je wilt niet weten wat hier ’s nachts in de directe omgeving allemaal gebeurt. Ook zwervers, die liggen op een bank of in de struiken.’
Hoe kijkt Karel aan tegen de komst van de Aldi? ‘Dat het trapveldje verdwenen is, is erg jammer. In die hoek werd ook veel gedeald, zelfs overdag. Dat gebeurt nu bij het parkeerterreintje, maar ach, ze vinden altijd wel weer een andere plek. Ik heb ook begrepen dat er aan de zijkant enkele bomen gekapt worden, maar precies weet ik het niet. We worden door niemand ingelicht over de bouwplannen en hoe en wat. We vragen ons ook af hoe de verkeersstromen straks gaan. Waar gaan die grote vrachtwagens lossen bijvoorbeeld.’
Begin vorig jaar kregen de beheerders een nieuw hok. Daar waren ze in eerste instantie erg blij mee, want het oogt een stuk mooier. ‘Daar is alles mee gezegd,’ vertelt Theo. ‘De oude keet was niet alleen groter, maar ook de temperatuur in de zomer liep er niet zo hoog op als in het huidige hok. De airco kan er niet tegen op.’
Eikenprocessierups
In de winter gaat de speeltuin om 08.30 uur open tot 16.00 uur. Dan wordt het ook stilaan donker. In de zomer schuift die tijd op van 10.30 uur tot 18.00 uur. Er is altijd minimaal één beheerder aanwezig. ‘Op woensdag werken we vaak met twee mensen hier,’ vertelt Karel. ‘Dan kunnen we bijpraten en eventueel samen bepaalde klussen doen. We werken hier 36 uur. Ooit had de gemeente het onzalige bezuinigingsbesluit genomen de uren terug te brengen naar 20. Daar zijn ze snel van teruggekomen. Er was minder toezicht, minder onderhoud, en dat heeft meteen gevolgen voor de veiligheid en dat staat voorop hier.’
‘In de ochtend beginnen we met het snoeiwerk, maaien, soms hier of daar een lik verf, dat soort dingen,’ gaat Theo verder. ‘Je ziet vaak dezelfde mensen en kinderen. Dat schept een band. Er komen altijd kinderen spelen, al ligt er sneeuw. We zijn altijd open. Ook in de weekenden. Alleen tussen Kerst en Nieuwjaar zijn we gesloten. Alleen een paar jaar geleden moesten we enkele weken sluiten vanwege de eikenprocessierups. In geval van nood heeft Elly een sleutel van de poort.’
Bouwdorp
‘De meeste mensen in de straat ken ik wel van gezicht,’ vertelt Karel. ‘De vorige wijkagent Chris kwam regelmatig langs om te informeren naar de eventuele overlast. Die nieuwe wijkagent Roel hebben we helaas nog maar één keer gezien. Vroeger stond er op het bord bij de ingang dat je niet ouder dan twaalf jaar mocht zijn in de speeltuin. Voor mezelf hanteer ik nog steeds die leeftijdsgrens. Pubers hebben hier niks te zoeken. Als je dat toelaat wordt het binnen no time een hangplek.’
De beheerders krijgen elke vijf jaar een communicatie- en agressietraining en elk jaar wordt de Bedrijfshulpverlening bijgespijkerd. Er zijn bijzondere activiteiten met Pasen, in de zomer de kinderkermis en natuurlijk Sinterklaas. Met het bouwdorp is Karel gestopt. ‘Er is helaas geen plek meer voor, want ik vond het erg leuk om te doen. En de kinderen uit de wijk ook.’ Daarnaast hoopt Karel dat hij van de zomer weer volledig inzetbaar is. ‘Het afgelopen jaar heb ik vier weken in het ziekenhuis gelegen met een bloedstolsel, deze maand ga ik weer voor het eerst enkele uren per week werken.’