Iedere dinsdagmiddag en woensdagmiddag zien we de mannen en vrouwen van Stichting Dagloon Nijmegen onze straten schoonhouden. Op dinsdag in het Waterkwartier en op woensdag in de Wolfskuil. Ze werken in weer en wind met een afvalzak en een prikker in hun hand om het zwerfvuil in de wijk tegen te gaan. Het felle oranje hesje zorgt voor de herkenbaarheid.
Maar wie zijn nu deze mensen? Ik ga op onderzoek uit, schuif aan in de kantine voor een kop koffie en een praatje en help een handje mee mijn eigen wijk schoon te houden.
Stichting Dagloon Nijmegen is een werkcollectief van thuis- en daklozen in Nijmegen. Het is in 2004 opgericht en heeft tot doel dat de dagloners participeren in de samenleving.
Dagloners
Ik stap opgewekt het pand in aan de Havenweg waar de dagloners zich verzamelen voor een koffiepauze en de lunch. Ik ben een van de eersten en maak kennis met John en Co.
Ik neem plaats naast John en vraag hem hoe hij bij Dagloon terecht is gekomen. Hij vertelt dat hij vanaf het begin betrokken is bij Dagloon, maar dat hij er ook een tijdje tussenuit is geweest. Nu krijgt hij de mogelijkheid, via Stichting Dagloon, een jaar stage te lopen bij een bouwbedrijf met behoud van zijn uitkering en werkt hij gemiddeld twee à drie dagen in de week als dagloner.
‘Het werk dat ik doe wordt gewaardeerd door buurtbewoners en het geeft voldoening als een straat er weer spic en span bij ligt. Soms krijgen we koffie of een compliment. Wat ik alleen jammer vind is dat sommige wijkbewoners het niet zo nauw nemen als het gaat om hun eigen omgeving schoon te houden. Vaak is het een zooitje als ik een week later weer aan de slag ga,’ aldus John.
Ondertussen komen er steeds meer mensen bij en worden de schalen met de boterhammen geserveerd en in een rap tempo leeggegeten. Ik zie een verscheidenheid aan mensen en bemerk dat er een goede sfeer hangt en dat de dagloners zich hier thuis voelen. De meesten zijn enthousiast en open. Bart die naast mij plaatsneemt zegt dat iedereen hier een eigen verhaal heeft, maar dat ze allen bijzonder zijn. En dat geloof ik maar al te graag.
Alle dagloners behoren tot de groep thuis- en of daklozen en wonen in Nijmegen. Thuis- of dakloos worden; ik moet er niet aan denken, maar het kan iedereen overkomen. Het zijn mensen waar iets misgaat in hun leven. Er zijn legio redenen op te noemen, waardoor iemand dakloos kan raken. Bijvoorbeeld door financiële problemen of problematische schulden, een verslaving aan alcohol of drugs, een gok- of koopverslaving, psychiatrische problemen, uit huis gezet worden door ouders of partner, een verbroken relatie, van huis weglopen of vluchten voor iets of iemand.
De grootste groep dagloners woont in een pand van een zorginstelling. Ongeveer een derde van de dagloners woont zelfstandig en een enkeling leeft op straat of in de dag- en nachtopvang.
Zwerversbestaan
Co is een van de dagloners die zich met recht zwerver noemt. Hij komt zelfverzekerd en welbespraakt over. Drie jaar geleden is hij bij Stichting Dagloon begonnen, nadat hij jaren op de fiets door Nederland gezworven had. Oorspronkelijk komt hij uit de Achterhoek, maar Nijmegen is min of meer zijn ‘honkvaste’ stek. Hij weet veel te vertellen over de geschiedenis en het ontstaan van Dagloon en de vele veranderingen die hebben plaatsgevonden in de professionele hulpverlening.
‘Eigenlijk ligt de oorsprong van Dagloon bij Nunn, de Nachtopvang Uit Noodzaak Nijmegen, dat 21 jaar geleden is opgericht. Destijds heeft zich een groep dak- en thuislozen sterk gemaakt voor de oprichting van een nachtopvang. Maar het is nu al jaren onderdeel van het RIBW in Nijmegen,’ zegt Co. John en Co halen herinneringen op uit de begintijd toen Stichting Dagloon begon. Een tijd waarin ze met bakfietsen op pad gingen. Op de vraag wat het voor hem betekent om zich in te zetten voor Dagloon zegt hij: ‘Het geld. Het tientje dat ik verdien zorgt ervoor dat ik niet uit de vuilnisbak hoef te eten. En daarnaast geeft het mij een zekere invulling van de dag.’
De dagloners willen zich graag inzetten en velen van hen hebben jarenlange werkervaring elders opgedaan en zien Dagloon als een opstap naar ander werk. Voor anderen zijn er geen of beperkte mogelijkheden. Iedere dagloner kan zinvol werk verrichten. Ze krijgen allemaal een vrijwilligersvergoeding van € 10,- per dagdeel, met een maximum van € 30,- per week. Ongeveer vijftig mensen komen wekelijks werken bij Dagloon.
Taakstraf of toch niet?
De dagloners komen na het prikken in de Wolfskuil bij elkaar achter de Driesprong. De sloop van het gebouw is in volle gang en een aantal kijken geboeid naar het stoffige spektakel. Vanaf hier lopen wij via de Floraweg, Koninginnelaan en Krayenhofflaan naar het pand aan de Waalhaven.
De jongste van de groep is Dennis. ‘Iedereen denkt dat wij een taakstraf moeten doen, maar dat is niet zo,’ zegt hij na onze kennismaking. Hij heeft zich een aantal weken geleden aangemeld; hij zit in de schulden en heeft een bewindvoerder. Openhartig vertelt hij dat hij verslaafd is aan wiet. ‘Ik vind het belangrijk om iets terug te doen voor de samenleving. Ik wil niet dat mensen denken dat ik thuis op de bank zit, een uitkering loop te trekken en verder niets doe. Ik zoek een baan en hoop over een paar jaar schuldenvrij te zijn.’
Als we bijna bij het pand van Stichting Dagloon zijn spreek ik met Michael die trots vertelt dat hij weer een eigen huis heeft na acht jaar. Hij is gelovig en God heeft hem geholpen door zijn vervelende periode. Ik feliciteer hem van harte, want uiteindelijk gun ik iedereen een dak boven het hoofd.
Moeder Kloek
Jeanette van Mierlo, projectcoördinator, is verantwoordelijk voor het reilen en zeilen binnen Stichting Dagloon. Een betrokken, vriendelijke vrouw die enthousiast vertelt dat de buurtagent tijdens een werkbezoek haar ooit als Moeder Kloek had voorgesteld aan de Officier van Justitie. ‘Ja, eigenlijk ben ik dat ook echt voor een aantal jongens hier,’ zei ze na mijn verbaasde blik. ‘Een van de dagloners heeft ooit gezegd, “Ik wou dat jij mijn moeder was geweest, dan had ik niet zoveel problemen gehad.” Ze stuurt dagelijks twee werkleiders aan, die zelf ervaringsdeskundig zijn. De werkleiders begeleiden en sturen de dagloners aan bij hun werkzaamheden en verzorgen de planning. ‘Het werk brengt vaak hilarische, maar ook ontroerende momenten met zich mee, want iedereen heeft zo zijn gebruiksaanwijzing.’
Tekst: Biljana Marković
Foto: Geert Timmer