We duiken vandaag in de wereld van de illegale radiopiraterij in Nijmegen. Formeel wordt dit etherpiraterij genoemd. Oftewel het zonder vergunning of buiten de vergunningsvoorwaarden uitzenden met een te hoog zendvermogen, te hoog geplaatste antenne of buiten de aangewezen uren. Dit fenomeen begon vrij snel na de introductie van de radio in Nederland. De radio werd eind 19e eeuw uitgevonden, maar de eerste radio-uitzending dateert van 1919. De eerste staatsomroepen zonden in de jaren 20 beperkt radioprogramma’s uit tot grote ontevredenheid van veel jongeren. Het muziekaanbod sprak hen niet aan. Dat gebeurde via de middengolf-frequentie (AM) op lokale schaal. Als tegenreactie op deze ontevredenheid ontstonden verschillende illegale radiozenders.
Zendpiraten werden als een probleem beschouwd als ze met veel te groot vermogen en slecht afgeschermde apparatuur uitzenden. Hierdoor kunnen reguliere radio-uitzendingen, andere toepassingen van de ether, maar ook video en andere apparatuur in de omgeving aanzienlijk worden gestoord. Dit wilde men tegengaan door de toegang tot radiofrequenties te beperken en het inzetten van radiocontrolediensten. Later werden de uitzendingen via de minder storingsgevoelige frequentiemodulatie (FM) uitgezonden.
Grote radiozenders zoals Veronica begonnen op een schip, anderen vanuit een fort of booreiland. Maar hier in Nijmegen deden de meesten dat vanuit een geïmproviseerde studio in een schuur of op een zolder. De meesten zijn zo begonnen. Wie luisterde vroeger niet naar Radio Keizerstad, Delta Radio of Radio Contact? Of de andere piraten zoals Lokaal Radio, Radio De Grijze Duif, Radio Totaal of Radio Rataplan. Sinds de opkomst van het internet heeft de digitale radio zich ontwikkeld tot een volwaardige opvolger van de analoge radio. Via internet is het nu mogelijk om naar internetradio te luisteren. En hier komen we een aantal oude rotten uit de Nijmeegse analoge radiopiratentijdperk weer tegen.
Piraat Radio Baccara is terug van weggeweest!
‘Professioneel, met een muzikale knipoog’
Met de nodige nieuwsgierigheid sta ik voor een deur in het Waterkwartier. Ik sta op het punt binnen te gaan bij een radiopiraat. Ik denk snel terug aan de tijd dat ik thuis Nederlandstalige smartlappen door de radio hoorde klinken uitgezonden door Radio De Grijze duif. Ik wist dat ze ergens in de buurt uitzonden, maar waar vandaan was mij niet precies duidelijk. Of aan de tijd dat ik belde met Radio Contact om muziekverzoekjes door te geven of mee te doen aan belacties voor een Radio Contact T-shirt. Ik bel aan en wordt verrassend vrolijk verwelkomd door Roland de Groot. Dé plaatjesdraaier van het eerste uur van Radio Baccara.
Muziekliefhebberij
Ik hoor een mannenstem vanaf de bovenverdieping aankondigen dat hij een plaatje van Roger Whittaker gaat draaien. Een mannenstem die aangenaam klinkt en aangeeft dat er meerdere liedjes gaan volgen, want deze wereldberoemde zanger wordt vandaag extra gepromoot. Hij schijnt de artiest van de dag te zijn in het ochtendprogramma Koffiegeur in de ochtendsleur van Richard de Jong. Ook Richard schuift bij het gesprek aan.
Roland komt uit een gezin dat vroeger veel naar geheime zenders luisterden. Radio Veronica was één van die zenders. ‘Jaren geleden moesten mensen die een radio of een tv hadden kijk- en luistergeld betalen en om dat te ontlopen verstopten we de apparatuur. Daar begon het mee. De radiostations in de buurt draaiden vooral muziek voor een ouder publiek; ik wilde muziek draaien die meer variatie bood voor oud, maar vooral voor jongeren.’ Richard de Jong beaamt dit. Hij zit nu al meer dan 34 jaar in het muziekvak. ‘Muziek overbrengen is het mooiste wat er is. Het moet leuk zijn voor ons om te doen, maar vooral leuk voor de luisteraars om te horen’, zegt Richard.
Illegaal tijdperk
Roland was 17 jaar toen hij voor het eerst zijn plaatjes ging draaien; hij deed dit voor Radio Centraal. ‘Met 2 pick-up’s, een mengtafel, Lp’s, cassettebandjes en een snelstarter voor de jingles begon hij. Het was spannend om te doen, want het mocht natuurlijk niet’, aldus Roland de Groot. Twee jaar later in 1988 begon hij zijn eigen radiostation vanuit de Voorstenkamp: Radio Baccara. In eerste instantie weekendradio zonder commerciële doeleinden. De zendmasten werden groter en sterker: een hoofdzender op de uitzendlocatie en een stuurzender die op een geheime locatie elders in de stad de muziek verder doorzond. Roland zegt: ‘Mijn muziekliefhebberij, de illegale radiopraktijken, heeft me veel geld gekost! Regelmatig stond de politie met de radiocontroledienst op de stoep voor huiszoeking en inbeslagname van alle radioapparatuur. Laat staan de bekeuringen; die waren in die tijd behoorlijk hoog. Iedere beslagname koste minstens fl. 2000.’ In 1991 begon Ronald met 24-uurs live uitzendingen en na zijn verhuizing naar het Waterkwartier bleef hij dit doen tot 2000. ‘Toen ik verhuisde plaatste ik een grote zendmast op mijn dak en konden we via FM uitzenden. Ik heb toen mijn buurvrouw maar meteen gewaarschuwd, want er zou politie kunnen komen vanwege de mast.’ Non-stop galmde de muziek door het huis van Roland tot 2006. Daarna werd het stil rondom Roland en Radio Baccara. Maar Roland kon het plaatjes draaien niet laten en is in 2014 weer begonnen met het uitzenden van non-stop piratenmuziek. Dit keer echter wordt de muziekliefhebberij voortgezet via internet, want door de strenge wet- en regelgeving en de hoge boetes voor etherpiraterij kon hij niet meer op de ‘ouderwetse’ manier muziek uitzenden.
Radioprogramma’s van nu
In maart 2017 zijn de heren begonnen met een grote werving om de online piratenzender en de internetradio meer bekendheid te geven. ‘Er komt veel bij kijken en ik heb geen kaas gegeten van automatisering en internet. Er is veel geïnvesteerd in nieuwe apparatuur, streaming servers en de nieuwe internetpagina. Gelukkig zijn andere teamleden daar wel goed in. Nu zijn we online 24 uur per dag te beluisteren met verschillende live muziekprogramma’s live en draaien we non-stop de beste Nederlandstalige en anderstalige piratenmuziek,’ zegt Roland.
Roland en Richard zijn trots op wat ze tot nu bereikt hebben met Radio Baccara. ‘We zochten nieuwe mensen die een passie voor muziek hebben en het leuk vinden om de luisteraars te entertainen. Vind maar eens een gek die 3 uur achterelkaar in zo’n bolletje wil praten.’ Het team bestaat nu uit 14 DJ’s die allen één of meerdere muziekprogramma’s draaien. Radio Baccara laat zich graag zien en horen; zo hebben ze afgelopen zomer tijdens de Vierdaagse live vanaf Plein 1944 muziek gestreamd. ‘Erg leuk om te doen. Vroeger deden we drive-in shows en namen we een platenbak mee met 1000 LP’s en nu stoppen we een USB stick in onze broekzak met die 1000 muziekplaten,’ aldus Roland.
Droom
De radiomakers van Baccara Nijmegen willen een station zijn met een fris geluid, maar ook met een mix van oude Nederlandstalige piratenmuziek, maar ook de Duitse en Engelse. ‘Melodieën van vroeger in een nieuw jasje. Zeg maar muziek van de tegenwoordige bruiloft’, zegt Richard. Op de vraag wat hun droom is voor Radio Baccara zegt Richard: ‘Dat mijn internetzender in de lift blijft stijgen. Met andere woorden dat het aantal luisteraars iedere dag oploopt’ en Richard zegt: ‘Ik hoop ooit dat mijn kleinkinderen muziek gaan draaien.’
Radio Baccara is online te beluisteren op www.radiobaccaranijmegen.nl.
Tekst: Biljana Marković
Foto’s: Dave van Brenk